ZRÓWNOWAŻONA TURYSTYKA NA SVALBARDZIE?
Czy może istnieć zrównoważona turystyka na najdalej na północy zamieszkałym miejscu na świecie? Jeśli tak, to w jaki sposób ją zbudować, zarządzać i co należy zrobić aby taka turystyka była w zgodzie z integralnością kulturową i różnorodnością biologiczną, nie zaburzając tym samym kluczowych procesów ekologicznych? Na te pytania postarał się odpowiedzieć Zdeno, który właśnie ukończył MBA w ekologicznej ekonomii na Nord Universitet w Bodø, gdzie tematem kluczowym była zrównoważona turystyka na Svalbardzie! Oto, krótkie streszczenie jego pracy magisterskiej:
DEFINICJA
Turystyka zrównoważona podlega pod wszystkie z 17 celów Agendy na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju – 2030, podpisanej przez 193 kraje członkowskie ONZ ( w tym przez Polskę i Norwegię). Każdy z celów ma swoje zadania, które mają na celu “rozwój, który zaspokaja podstawowe potrzeby wszystkich ludzi oraz zachowuje, chroni i przywraca zdrowie i integralność ekosystemu Ziemi (bez zagrożenia możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń i bez przekraczania długookresowych granic pojemności ekosystemu Ziemi).” Zadań łącznie jest 169, a każdy kraj podpisując Agendę zobligował się do działalności na rzecz 17 celów zrównoważonego rozwoju.
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ
Aby w ogóle zrozumieć temat, spójrzmy najpierw na definicję zrównoważonej turystyki. Światowa Organizacja Turystyki podaje, że jest to rodzaj turystyki który maksymalnie minimalizuje NEGATYWNY wpływ jej działań na:
- środowisko naturalne i
- kulturę lokalną
Celem takiej turystyki jest DBANIE o to, aby rozwój zawsze przynosił pozytywne doświadczenie dla społeczności lokalnych, firm turystycznych oraz dla samych turystów.” (UNWTO 2005). Dlatego wspieranie małych, rodzinnych firm zajmujących się noclegiem, kupowanie lokalnych produktów od farmerów, spożywanie lokalnego jedzenia, czy korzystanie z lokalnych atrakcji dostępnych akurat w danym miejscu, sprzyja turystyce zrównoważonej. Czyli jak widzimy, jest ona wielkim przeciwieństwem turystyki masowej!
SVALBARD
Spójrzmy teraz na archipelag wysp SVALBARD na którym żyje ok. 2 926 mieszkańców. Rocznie wyspy odwiedza, aż 150 000 turystów, gł. drogą wodną za pomocą rejsów, statków i jachtów oraz drogą powietrzną, dzięki samolotom, które lądują tu ok. 15 razy w tygodniu. Jak wiemy arktyczny klimat, ukształtowanie terenu i fakt, że 80% całego terenu wysp pokryte jest lodem, zawężają możliwości turystyczne i tereny do odwiedzenia na Svalbardzie. W skutek czego przyjeżdżający turyści odwiedzają głównie stolicę Longyearbyen powodując szereg kłopotów dla lokalnych i negatywnych skutków dla środowiska.
W pracy magisterskiej Zdeno posłużył się fenomenologią i przeprowadził wywiady z kluczowymi osobami. Dzięki tym metodom był w stanie zbadać istotne wyzwania, które obecnie dotykają Svalbard ze względu na zbyt dużą i powoli zaczynającą się masową turystykę
Wskaźniki zrównoważonej turystyki na Svalbardzie wg. ładów :
Ład społeczny:
Wyzwania:
– Pierwsze wyzwanie to zbyt duża turystyka i wielkość przyjezdnych grup. Miasteczko ma ograniczoną infrastrukturę turystyczną, posiada tylko jeden sklep który zaopatrza całą wyspę i ok 15 małych restauracji i kawiarni. W momencie gdy do stolicy przypłynie więcej niż jeden rejs w tym samym czasie zaczyna stwarzać to wiele problemów dla mieszkańców. Głównie w branży gastronomicznej, które nie są w stanie ugościć wszystkich turystów i lokalnych w jednym czasie. Z racji tego, mieszkańcy nie ukrywają swojego poirytowania, gdyż zbyt duża ilość turystów zaburza ich rytm dnia codziennego.
– Drugie wyzwanie turystyki na Svalbardzie to bardzo ciężkie warunki pracy i mieszkania pracowników w branży turystycznej. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż głównie dotyczy to przewodników, którzy często pracują w bardzo ciężkich warunkach, za minimalną płacę. Dodatkowym wyzwaniem tej branży jest również problem ze znalezieniem dobrego miejsca zamieszkania. Gorsze warunki i standardy mieszkaniowe powodują, że pracownicy turystyki często muszą mieszkać w kolektywie i gorszym standardzie od pracowników innych branży.
Możliwe rozwiązania:
- Ustawienie limitów liczby turystów (gł. rejsów). Poprzez wprowadzenie określonej, maksymalnej liczby rejsów przybyłych do stolicy na dzień, jesteśmy w stanie zmniejszyć ilość turystów w określonym czasie.
- Firmy turystyczne powinny wziąć na siebie większą odpowiedzialność za warunki pracy i mieszkania swoich pracowników. Powinni zapewnić im lepsze wynagrodzenie oraz pomoc w znalezieniu dobrego zakwaterowania
Ład środowiska:
Wyzwania:
- Zbyt duże emisje gazów cieplarnianych spowodowane podróżami. Głównie dotyczy ono rejsów. Ogólnym wyzwaniem Svalbardu jest jego odległe położenie. Dlatego przyjazd na Svalbard związany jest z dużą emisją dwutlenku węgla. Z przeprowadzonych badań wynika, iż turysta przybywający rejsem ma o 3,3 razy większy ślad węglowy od turysty, który na Svalbard przyleci samolotem.
- Drugim wyzwaniem są duże zakłócenia przyrody i zaśmiecania narażonych miejsc archipelagu. Mowa jest tu głównie o turystach nie przestrzegających zasad związanych z bezpieczeństwem w górach. Tym samym narażają własne życie i życie niedźwiedzi, które w konsekwencji czego, zbyt często zostają niepotrzebnie zabijane.
Możliwe rozwiązania:
– Kompleksowa analiza wrażliwości środowiska. Należy zbadać, które miejsca najbardziej narażone są na zbyt dużą turystykę i należy ograniczyć możliwość odwiedzania tych terenów.
– Zwiększenie pobytu przybyłych turystów na minimum 6 dni. Z badań wynika, iż turyści odwiedzający Svalbard, zbyt często przybywają na wyspy na zbyt krótki czas. Aby można mówić o turystyce zrównoważonej, pobyt turystów powinien być wydłużony do minimum pięciu nocy.
– Ustanowienie funduszu kompensacji emisji dwutlenku węgla. Taki fundusz miałby za zadanie ustanowienie ceny za każdą tonę CO2, a zatem zachęcanie do redukcji emisji na zasadzie „zanieczyszczający płaci. Ponadto, pieniądze przeznaczone byłyby na inwestycję w odnawialną energię na Svalbardzie.
– Ograniczenie wielkości przybyłych grup turystycznych. Ustalenie dziennego limitu przybyłych turystów.
– Obowiązkowe wprowadzenie certyfikowanych przewodników i guide’ów. Każdy przewodnik powinien przejść przez kurs dotyczący zrównoważonego rozwoju i warunków przyrodniczych na Svalbardzie.
Ład gospodarczy:
Wyzwania:
– Gospodarka Svalbardu opiera się głównie na turystyce i badaniach. Dlatego ważne jest aby rozwój turystyki nie zaburzał kluczowych procesów ekologicznych i społeczno-gospodarczych. Istotna jest więc ochrona i wspieranie możliwości przyszłego rozwoju obszarów Svalbardu.
– Dochody z turystyki głównie przekazywane są właścicielom nie pochodzącym ze Svalbardu. Głównym zadaniem zrównoważonej turystyki jest dopuszczenie udziału lokalnej społeczności do procesów planowania rozwoju turystyki oraz pozyskiwania z niej korzyści. W takim przypadku turystyka na Svalbardzie musi być bardziej skoncentrowana na generowanie nowych źródeł dochodów dla społeczności lokalnych.
– Firmy potrzebują przewidywalnych ram dla rozwoju turystyki. Stałe miejsca pracy i system zatrudnienia powinien być nastawiony na długotrwały rozwój turystyki zrównoważonej.
Możliwe rozwiązania:
– Zwiększenie zróżnicowanej działalności gospodarczej na Svalbardzie.
– Zwiększenie dochodów i maksymalizacja społeczno-ekonomicznych korzyści dla społeczności lokalnych
– Powstanie konkretnej polityki rozwoju zrównoważonej turystyki na Svalbardzie, mającej na celu zmniejszenie negatywnych skutków oddziaływania na środowisko naturalne.
NARZĘDZIA ZARZĄDZANIA ODWIEDZAJĄCYMI- czyli co powinno zostać wprowadzone aby można mówić o zrównoważonej turystyce na Svalbardzie?
- Zdolność przewozowa – należy ustalić dzienny limit dla przybywających rejsów do Longyearbyen i do innych wrażliwych na turystykę miejsc na archipelagu.
- Odciążenie i infrastruktura – należy zbudować ścieżki turystyczne, toalety, pojemniki na śmieci w samym mieście Longyearbyen. Jak również powinno powstać Centrum Turystyczne Parków Narodowych Svalbardu, w którym turyści zdobędą potrzebną wiedzę na temat charakterystyki archipelagu i środowiska przyrodniczego wysp.
- Komunikacja i marketing– powinien skupiać się głównie na turystach o takich samych wartościach jak mieszkańcy archipelagu, oraz ograniczyć używanie niedźwiedzia polarnego jako symbolu w marketingu wysp. Przypadkowy turysta nie powinien odwiedzać wysp, ale turysta mający podobne zainteresowania i wartości do mieszkańców Svalbardu.
- Podatek turystyczny – powinien zostać wprowadzony podatek turystyczny, który pokryje koszty zarządzania przyjezdnymi.
ZALECENIA POLITYCZNE
- Istotne zatem jest budowanie wspólnego zrozumienia zrównoważonej turystyki wśród wszystkich zainteresowanych stron na wyspie.
- Powinna powstać kompleksowa baza wiedzy, analizy i plan uwzględniający wszystkie trzy łady środowiskowe, społeczne i gospodarcze.
- Powinno zostać wdrożone zarządzanie turystami za pomocą wszystkich trzech kluczowych elementów – Zdolności przewozowej, odciążeń i komunikacji.
- Powinien zostać wprowadzony podatek turystyczny, aby sfinansować zarządzanie turystów oraz zarządzanie zrównoważonego rozwój turystyki.
PODSUMOWANIE
Biorąc pod uwagę, że turystyka zrównoważona nie powinna być traktowana jako rodzaj produktu lub usługi ale holistycznie jako wszystkie działania związane z tym rodzajem rozwoju. Dlatego nie powinna ona być traktowana jako element dodatkowy i nie powinno się jej oddzielać od rozwoju społeczno-gospodarczego wysp Svalbard. Stąd moje pytanie Czy te kompleksowe zalecenia polityczne wystarczą na to aby nie zaburzyć tym samym kluczowych procesów ekologicznych i społecznych na archipelagu Svalbard? Czy jesteśmy w stanie uchronić Svalbard od szerzącej się na całym świecie turystyki masowej, która nastawiona jest na check i selfie pointy?
PODSUMOWANIE pracy magisterskiej Zdena po angielsku: